Dolaylı ölçme: Ölçülen özellik ile ölçmede kullanılan aracın özelliği birbirinden farklı ise bu tür ölçmelere dolaylı ölçme denir. Eğitimde kullanılan ölçme türüdür. Ölçmek istediğimiz özelliğe uygun bir ölçme aracı geliştirerek bunu kullanırız. Ölçme araçlarında sıfır noktası gerçek anlamında kullanılmaz. Yani 0 mutlak yokluğu göstermez, izafi yokluğu gösterir. Objektiflik oranı düşüktür.

Örnek; Ali’nin Psikoloji dersindeki başarısını ölçmek için bir başarı testi kullanmamız gerekir. Bu bir dolaylı ölçmedir. Çünkü ölçmek istediğimiz başarıyı direkt olarak belirleyecek bir ölçme aracı geliştirmek mümkün değildir. Yetenek, kişilik, zekâ, kaygı, stres, ilgi, tutum gibi özelliklerin ölçülmesinde de dolaylı ölçme kullanılır.

2013 KPSS: Aşağıdakilerden hangisi dolaylı ölçmedir? (Cevap: Bir öğrencinin, zekâ düzeyinin belirlenmesi)

Sınav haricinde, öğrencinin sınıf içi ders etkinlikleri (soru sorması veya verilen cevaplar), jest ve mimikler gibi faktörler de dolaylı ölçme ve değerlendirmedir.

Göstergeyle ölçme: Bir değişkenin başka bir değişken yardımıyla ölçülmesidir. Örnek; yazılı yoklamalar, çoktan seçmeli testler, yaylı kantar, terazi, baskül gibi ölçülen değişkenin bir nevi göstergesi olabilecek başka bir değişkenden faydalanma durumu vardır.